Τι είναι η πρωκταλγία;

Ο πόνος στο τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου ή στην ορθοπρωκτική περιοχή είναι ένα σχετικά κοινό σύμπτωμα που για πρώτη φορά περιγράφηκε από τους Ρωμαίους και συχνά αποκαλείται πρωκταλγία. Η πάθηση αναφέρεται στον πόνο στην περιοχή του πρωκτού και του ορθού, και συνήθως συνδέεται με δύο κύρια λειτουργικά σύνδρομα:

Πρωκταλγία fugax (PF) – Φευγαλέα Πρωκταλγία
Η fugax είναι μια ξαφνική και έντονη οξεία φάση πόνου στην περιοχή του πρωκτού, η οποία διαρκεί μόνο για λίγα δευτερόλεπτα ή το πολύ για λίγα λεπτά. Ο πόνος συνήθως εμφανίζεται αιφνιδίως και υποχωρεί αυθόρμητα, χωρίς υπολειμματικά συμπτώματα. Δεν σχετίζεται με οργανική νόσο, αλλά ενδέχεται να σχετίζεται με σπασμούς του έσω σφιγκτήρα ή άλλων μυών της περιοχής του πυελικού εδάφους. Η επίπτωση αυτής της κατάστασης υπολογίζεται περίπου στο 8–18% του γενικού πληθυσμού και εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα ηλικίας 45-60 ετών. Παρά το έντονο και αιφνίδιο χαρακτήρα του, τα επεισόδια είναι συνήθως αβλαβή και οι ασθενείς συχνά δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού (Levator Ani Syndrome – LAS)
Το σύνδρομο του ανελκτήρα του πρωκτού χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια πόνου στην περιοχή του ορθού και του πρωκτού, τα οποία διαρκούν περισσότερο, συχνά 30 λεπτά ή και περισσότερο. Ο πόνος είναι συνήθως αμβλύς ή καυστικός και μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα πίεσης ή «βάρος» στην περιοχή. Αυτός ο πόνος προκαλείται από τη σύσπαση των μυών του levator ani, που αποτελούν μέρος των μυών του πυελικού εδάφους, και είναι συχνά σχετιζόμενος με συναισθηματικούς ή σωματικούς παράγοντες όπως άγχος, καθιστική ζωή, ή υπερβολική ένταση στους μύες του πυελικού εδάφους.

Κύρια χαρακτηριστικά των δύο αυτών καταστάσεων:

Fugax:
- Οξύς πόνος διάρκειας λίγων δευτερολέπτων ή λεπτών.
- Συχνά αναδύεται τη νύχτα ή κατά την διάρκεια της ημέρας χωρίς προειδοποίηση.
- Δεν υπάρχουν υπολειμματικά συμπτώματα.
- Συνήθως δεν απαιτεί ιατρική παρέμβαση και υποχωρεί αυθόρμητα.
Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού (Levator Ani Syndrome):
- Διάρκεια επεισοδίων ≥30 λεπτά.
- Σύνδρομο καυστικού ή αμβλύ πόνου που επαναλαμβάνεται.
- Συχνά συνδέεται με καθιστική ζωή ή ψυχογενείς παράγοντες.
- Συνήθως απαιτεί συντηρητική θεραπεία (π.χ. φυσικοθεραπεία, μασάζ, ή σε σοβαρές περιπτώσεις φαρμακευτική αγωγή).

Παθογένεια και αίτια

Fugax: Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, αν και πιστεύεται ότι σχετίζεται με σπασμούς του έσω σφιγκτήρα ή του levator ani μυός, ενδεχομένως λόγω έντασης ή υπερβολικής συστολής.
Σύνδρομο Levator Ani: Το LAS σχετίζεται με μυϊκούς σπασμούς που επηρεάζουν τον μυ των ανελκτήρων του πρωκτού και της περιοχής του πυελικού εδάφους. Συνήθως προκαλείται από υπερβολική ένταση στους μυς του πυελικού εδάφους, η οποία μπορεί να προκληθεί από άγχη, υπερβολική καθιστική ζωή, ή άλλους παράγοντες όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται κυρίως μέσω κλινικής εξέτασης και απόκλεισης άλλων οργανικών αιτίων, όπως αιμορροΐδες, πρωκτικές ρωγμές ή νεοπλασίες. Η υποκειμενική αναφορά των επεισοδίων πόνου από τον ασθενή και η χαρακτηριστική κλινική εικόνα (π.χ. διάρκεια και ένταση του πόνου) βοηθούν στην τελική διάγνωση. Η εξέταση μέσω πρωκτικής ψηλάφησης μπορεί να αποκαλύψει υπερβολική ένταση ή σπασμό στους μυς του πυελικού εδάφους.

Θεραπεία

Η θεραπεία εξαρτάται από τη μορφή της πάθησης:

Πρωκταλγία fugax: Συνήθως ανακουφίζεται με μέτρα όπως ζεστά μπάνια (sitz bath), τοπικές εφαρμογές αλοιφών ή διαλύματος νιτρογλυκερίνης, καθώς και με τη χρήση ήπιων αναλγητικών.
Levator Ani Syndrome: Θεραπευτικά, περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία για την αποκατάσταση του μυϊκού σπασμού, καθώς και τη χρήση μυοχαλαρωτικών ή τοπικών ενέσεων για ανακούφιση του πόνου.

Σε κάθε περίπτωση, ο πόνος στον πρωκτό που επαναλαμβάνεται ή συνοδεύεται από άλλες ανησυχητικές εκδηλώσεις θα πρέπει να αξιολογείται από ειδικό για να αποκλειστούν άλλες σοβαρές παθήσεις και να προταθούν οι κατάλληλες θεραπείες.