Σε πολλούς ανθρώπους μπορεί να αρέσει η ζέστη, σε κανέναν όμως δεν αρέσει ο καύσωνας και πώς θα μπορούσε, αφού σε αυτά τα επίπεδα ζέστης το ανθρώπινο σώμα καταβάλλεται σημαντικά.

Ένας ειδικός από το CDC (το αντίστοιχο ΚΕΛΠΝΟ της Αμερικής) εξηγεί πώς η θερμότητα μπορεί να αποβεί μοιραία και γιατί οι ανεμιστήρες είναι άχρηστοι ενόψει πραγματικά υψηλών θερμοκρασιών

Η αλλαγή του κλίματος υπόσχεται να φέρει μαζί της μακρύτερα και πιο ζεστά καλοκαίρια σε πολλά μέρη του πλανήτη. Ο Ιούνιος του 2020 αποδείχθηκε ο τέταρτος  πιο θερμός μήνας που καταγράφηκε ποτέ – παγκοσμίως – αναφέρουν οι επιστήμονες. Με περισσότερα κύματα θερμότητας στον ορίζοντα, και ένα μεγάλο που σάρωσε πέρυσι μεγάλο μέρος των ΗΠΑ, ο κίνδυνος προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με τη θερμότητα έχει επίσης αυξηθεί.

Η θερμική εξάντληση (εξάντληση από τη θερμότητα) είναι μια σχετικά κοινή αντίδραση στην έντονη θερμότητα και μπορεί να περιλαμβάνει συμπτώματα, όπως ζάλη, κεφαλαλγία και λιποθυμία. Συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί με ξεκούραση, δροσερό περιβάλλον και ενυδάτωση (συμπεριλαμβανομένου της αναπλήρωσης ηλεκτρολυτών, που είναι απαραίτητοι για μυϊκές και άλλες λειτουργίες του σώματος). Η θερμοπληξία είναι πιο σοβαρή και απαιτεί ιατρική φροντίδα – συχνά συνοδεύεται από ξηρό δέρμα, θερμοκρασία σώματος πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου, σύγχυση και μερικές φορές ασυνειδησία.

Η ακραία θερμότητα προκαλεί κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, 688 θανάτους, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Αλλά όταν παρατεταμένα κύματα θερμότητας πλήττουν μια περιοχή, προκαλούνται και σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως είναι η θερμοπληξία και οι σοβαρές βλάβες στα ζωτικά όργανα.

Το κύμα θερμότητας του Σικάγου το καλοκαίρι του 1995 σκότωσε περίπου 692 άτομα και έστειλε τουλάχιστον 3.300 άτομα στα επείγοντα. Μια μελέτη παρατήρησης ορισμένων από αυτούς τους ασθενείς αποκάλυψε ότι 28% που είχαν διαγνωστεί τότε με σοβαρή θερμοπληξία πέθαναν εντός ενός έτους μετά από την εισαγωγή στο νοσοκομείο, ενώ και οι περισσότεροι που αρχικά επέζησαν από τις υψηλές θερμοκρασίες είχαν «μόνιμη απώλεια ανεξάρτητης λειτουργίας», σύμφωνα με μια μελέτη του 1998 για το κύμα θερμότητας, που δημοσιεύτηκε στο Archives of Internal Medicine  (Αρχεία Εσωτερικής Παθολογίας).

Καθώς οι θερμοκρασίες παραμένουν υψηλότερες από την υγιή εσωτερική θερμοκρασία του σώματός μας, για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, θα μπορέσουμε οι άνθρωποι να αντέξουμε τη θερμότητα;

Μιλήσαμε με τον Mike McGeehin, διευθυντή του προγράμματος περιβαλλοντικών κινδύνων και επιπτώσεων στην υγεία του CDC, για να μάθουμε γιατί – και πώς – μια ζεστή, ηλιόλουστη καλοκαιρινή μέρα μπορεί να μας ξεκάνει.

Πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τη θερμότητα;

Οι δύο τρόποι με τους οποίους αντιμετωπίζουμε τη θερμότητα είναι η εφίδρωση και η αναπνοή.

Τελικά είναι η θερμότητα ή η υγρασία ο πραγματικός «δολοφόνος»;

Η υγρασία είναι ένας τεράστιος παράγοντας. Εάν υπάρχουν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία, ένα άτομο θα ιδρώνει, αλλά ο ιδρώτας δεν θα στεγνώνει στο δέρμα. Γι ‘αυτό δεν έχει σημασία μόνο η θερμότητα αλλά ο συνδυασμός θερμότητας και υγρασίας. Αυτός ο συνδυασμός είναι που καθορίζει αυτό που λέμε «αίσθηση θερμοκρασίας».

Πάνω από συγκεκριμένα όρια τόσο για τη θερμοκρασία όσο και για την υγρασία, προφανώς αυξάνεται η θνησιμότητα.

Ο άλλος σημαντικός παράγοντας όσον αφορά τη θερμοκρασία που προκαλεί τόσο τη θνησιμότητα όσο και τη νοσηρότητα είναι η θερμοκρασία που διατηρείται κατά το βράδυ. Εάν η θερμοκρασία παραμείνει αυξημένη όλη τη νύχτα, τότε είναι που βλέπουμε αύξηση των θανάτων. Το σώμα καταβάλλεται επειδή δεν παίρνει την ανακούφιση που χρειάζεται.

Τι είδους επιπτώσεις έχει η ακραία, παρατεταμένη θερμότητα στο ανθρώπινο σώμα;

Τα συστήματα στο ανθρώπινο σώμα που του επιτρέπουν να προσαρμόζεται στη θερμότητα καταβάλλονται. Όταν ένα άτομο εκτίθεται σε θερμότητα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, το πρώτο πράγμα που διακόπτεται είναι η εφίδρωση.  Γνωρίζουμε ότι όταν ο ιδρώτας στεγνώνει από τον αέρα, υπάρχει ψυκτική επίδραση στο σώμα. Μόλις ένα άτομο σταματήσει να ιδρώνει, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα περνά από τη θερμική εξάντληση, στη θερμοπληξία.

Τι συμβαίνει κατά τη μετάβαση από τη θερμική εξάντληση στη θερμοπληξία;

Αρχικά προκαλείται πολύ έντονη εφίδρωση, στη συνέχεια αυτός ο μηχανισμός διακόπτεται (σταματάμε να ιδρώνουμε) και το σώμα γίνεται πολύ ζεστό. Η κατάσταση αυτή αρχίζει να επηρεάζει τον εγκέφαλο, και τότε αρχίζουμε να παθαίνουμε σύγχυση σε βαθμό ώστε να καταλήξουμε να πάθουμε ασυνειδησία (απώλεια συνείδησης).

Ποιες άλλες περιοχές του σώματος επηρεάζει αυτή η υπερβολική υπερθέρμανση;

Καθώς η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται πολύ γρήγορα, επηρεάζεται το κεντρικό νευρικό σύστημα και το κυκλοφορικό σύστημα.

Σε μέρη όπου έχουν υπάρξει παρατεταμένα κύματα θερμότητας, υπάρχει πιθανώς μια ευρεία επίδραση σε πολλά συστήματα οργάνων. Από τα κύματα θερμότητας που έχουν μελετηθεί, όπως στο Σικάγο, έχουμε δει ότι αυξάνονται οι  επισκέψεις στα επείγοντα αλλά και οι νοσηλείες για προβλήματα που δεν τα έχουμε συσχετίσει με τη θερμότητα, όπως είναι τα προβλήματα στα νεφρά.

Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν έχει μελετηθεί πολύ. Ένας από τους λόγους γι ‘αυτό είναι το κύριο επίκεντρο των μελετών είναι η θνησιμότητα από τα κύματα θερμότητας και όχι τόσο η νοσηρότητα.  Αυτό θα απαιτούσε παρακολούθηση των ατόμων που νοσηλεύονται από θερμική εξάντληση ή θερμοπληξία, τόσο κατά τη διάρκεια νοσηλείας όσο και μελλοντικά.

Προτού κάποιος πάθει πλήρη θερμοπληξία, ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις του σώματος στην υπερβολική θερμότητα;

Ο δερματικός ερεθισμός (δρωτσίλα) και οι κράμπες των μυών είναι πρώιμα σημάδια στα άτομα που καταβάλλονται από τη θερμότητα. Εάν αυτά δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να επέλθουν πιο σοβαρά συμπτώματα.
Οι κράμπες των μυών μπορεί να οφείλονται σε διάφορα προβλήματα, όπως στο ότι οι ηλεκτρολύτες δεν φτάνουν στους μυς. Οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι όταν το δέρμα αρχίζει να γίνεται κόκκινο και ξηρό, αυτό είναι ένδειξη σοβαρής επίδρασης από τη θερμότητα.

Ποιοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι σε υψηλές θερμοκρασίες;

Οι ηλικιωμένοι που ζουν σε αστικά κέντρα, απομονωμένοι και χωρίς πρόσβαση σε κλιματισμό. Τα παχύσαρκα άτομα, αλλά και τα άτομα που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα. Κίνδυνο όμως μπορεί να διατρέξει και οποιοδήποτε ασκείται ή εργάζεται στη ζέστη.

Ποια φάρμακα μπορούν να κάνουν το σώμα πιο ευαίσθητο σε υπερβολική ζέστη;

Στη μελέτη από το κύμα θερμότητας του Σικάγο το 1995, διαπιστώσαμε ότι τα κάποια από τα φάρμακα που είχαν τέτοια επίδραση ήταν τα διουρητικά για την υψηλή αρτηριακή πίεση, και οι β-αποκλειστές – ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι τα άτομα που τα παίρνουν ενδέχεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.

Υπάρχουν κάποιες μελέτες που έχουν δείξει ότι ορισμένα φάρμακα ψυχικής υγείας μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα ενός ατόμου να αντιμετωπίσει τη ζέστη. Αλλά αυτό είναι δύσκολο να το καταλάβεις. Όταν εξετάζετε τον αριθμό των ανθρώπων που πεθαίνουν σε ένα κύμα θερμότητας και τον αριθμό των ατόμων που παίρνουν αυτά τα φάρμακα, οι αριθμοί μπορούν να γίνουν αρκετά μικροί αρκετά γρήγορα.

Ποια είναι η πιο υψηλή θερμοκρασία που μπορεί να ανεχθεί ένας υγιής άνθρωπος;

Δεν το ξέρουμε αυτό – κανείς δεν το ξέρει αυτό. Υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι, διαφορετικές υγρασίες, διαφορετικοί τύποι θερμοκρασίας.

Δεν έχουμε εξελιχθεί για να αντιμετωπίσουμε τον εξαιρετικά καυτό καιρό;

Σίγουρα οι κοινωνίες έχουν εξελιχθεί στην αντιμετώπιση της θερμότητας – και αυτό χάρη στα κλιματιστικά. Ο νούμερο ένα παράγοντας που μειώνει τη θνησιμότητα εξαιτίας της θερμότητας, είναι η πρόσβαση στον κλιματισμό.

Έχω διαβάσει ότι οι ανεμιστήρες δεν αποδίδουν για να αποτρέψουν την υπερθέρμανση του σώματος, σε πολύ ζεστές θερμοκρασίες…

Όχι μόνο δεν αποδίδουν, αλλά το κάνουν ακόμη χειρότερο. Τους συγκρίνουμε με έναν φούρνο που ψήνει με αέρα. Φυσώντας ζεστό αέρα σε ένα άτομο, θερμαίνεται αντί να δροσίζεται.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι παραμελούν να κάνουν κάτι που οι πρόγονοί μας έκαναν για να επιβιώσουν από τη ζέστη;

Νομίζω ότι ήταν πάντα πρόβλημα. Υπάρχει καταγραφή θανάτων από τη ζέστη που πάει εκατοντάδες χρόνια πριν. Η Φιλαδέλφεια το 1776 είχε ένα μεγάλο κύμα θερμότητας που προκάλεσε θανάτους.

Επίσης φτάνουμε σε μεγαλύτερες ηλικίες και τώρα είμαστε πιο αστικοί από ό, τι ήμασταν ποτέ στην ιστορία μας. Αυτό το πυκνό πλήθος μπορεί να συνδυαστεί με το φαινόμενο αστικής «θερμικής νησίδας»  σε μεγάλες πόλεις. Οι ηλικιωμένοι μας είναι επίσης πιο απομονωμένοι από ό, τι στο παρελθόν, οπότε και αυτοί οι παράγοντες μπορεί να παίξουν ρόλο.

Αν μπορεί να προβλέψει κάτι με σιγουριά, η IPCC, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, αυτό είναι ότι στο μέλλον είναι η αύξηση σε διάρκεια και ένταση που θα έχουν τα κύματα θερμότητας σε πολλά μέρη του κόσμου, στο μέλλον.

Μετάφραση άρθρου από Proctoclinc

Πηγή: https://www.scientificamerican.com/