5 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τα προβιοτικά

Τα προβιοτικά είναι «της μόδας» στις μέρες μας, τόσο μάλιστα που ο αριθμός των ενηλίκων που λαμβάνουν προβιοτικά ή πρεβιοτικά συμπληρώματα (για τα οποία υπάρχει η άποψη ότι μπορούν να κάνουν το έντερό μας νεότερο»), έχει υπερδιπλασιαστεί μέσα στην τελευταία 10ετία.

Αλλά τα προβιοτικά είναι ένα συμπλήρωμα που χρησιμοποιείται και στα παιδιά. Μάλιστα, στις ΗΠΑ τα συμπληρώματα προβιοτικών είναι σταθερά στην κορυφαία 5άδα των συμπληρωμάτων διατροφής για παιδιά. Όμως, τι ακριβώς είναι αυτά τα χαπάκια που τόσοι άνθρωποι λαμβάνουν ως συμπλήρωμα στη διατροφή τους;

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ζωντανούς οργανισμούς (βακτήρια) και ζυμομύκητες. Οι μικροοργανισμοί αυτοί βρίσκονται φυσιολογικά και στο έντερό μας, και ωφελούν τον οργανισμό μας – ειδικά το πεπτικό σύστημα. Τα προβιοτικά που λαμβάνουμε μέσω συμπληρωμάτων ή τροφίμων είναι αντίστοιχα με αυτά που βρίσκονται στο έντερό μας και, επί της ουσίας, ενισχύουν αυτά του εντέρου.

Τι κάνουν τα προβιοτικά;

Για να κατανοήσουμε τον ρόλο των προβιοτικών πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τη λειτουργία του εντέρου. Το εσωτερικό του εντέρου μας, όπως και κάθε επιφάνεια του σώματός μας, είναι καλυμμένο με μικροσκοπικά πλάσματα, κυρίως βακτήρια. Αυτοί οι οργανισμοί δημιουργούν ένα μικρο-οικοσύστημα γνωστό ως μικροβίωμα. Και παρόλο που εμείς δεν συνειδητοποιούμε καν την ύπαρξή τους, το μικροβίωμα του εντέρου παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία μας, και μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τη διάθεση ή τη συμπεριφορά μας.

Υπάρχει λοιπόν η άποψη ότι η μείωση των «καλών» βακτηρίων στο έντερό μας θα επηρεάσει την υγεία μας αφού θα έχει διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία του πεπτικού. Επομένως, πιστεύεται από πολλούς ότι η λήψη προβιοτικών διατηρεί τον αριθμό και την υγεία αυτών των μικροοργανισμών στα σωστά επίπεδα.

Ωστόσο, οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική. Τα προβιοτικά ωφελούν μόνο έναν μικρό αριθμό ατόμων, και παρακάτω εξηγούμε γιατί.

1. Προβιοτικά vs αντιβιοτικά

Για πολλά χρόνια οι γιατροί συνταγογραφούσαν αντιβιοτικά για να αντιμετωπίσουν μια σειρά από ασθένειες. Αν και τα αντιβιοτικά είναι εξαιρετικά χρήσιμα φάρμακα, συνοδεύονται συχνά και από ορισμένες ανεπιθύμητες παρενέργειες. Όσο συνεχίζουμε να λαμβάνουμε αντιβιοτικά τόσο πιο ανθεκτικές γίνονται οι ασθένειες σε αυτά. Αυτό σημαίνει πως αν συνεχίσουμε να παίρνουμε αντιβίωση για το παραμικρό, σε λίγο διάστημα τα αντιβιοτικά θα καταστούν αναποτελεσματικά στη θεραπεία.

Ένα άλλο ζήτημα με τα αντιβιοτικά είναι ότι επηρεάζουν αρνητικά το εντερικό μικροβίωμα, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία του πεπτικού και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο οργανισμός μας να αδυνατεί να ανταποκριθεί σε βασικές λειτουργίες, όπως η ικανότητά του να παράγει βιταμίνες. Συνεπώς, η ικανότητα των προβιοτικών να αποκαθιστούν το μικροβίωμα έχει συμβάλλει στο να αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για την αποκατάσταση της υγείας μας.

2. Δεν είναι όλα τα προβιοτικά το ίδιο και δεν αποτελούν όλα μέσο θεραπείας

Τα περισσότερα προβιοτικά που κυκλοφορούν στο εμπόριο δεν είναι τίποτα παραπάνω από placebo. Δεν λέμε ότι δεν είναι προβιοτικά. Αλλά ο οργανισμός μας είναι ανθεκτικός σε πολλά από αυτά, συνεπώς η λήψη τους δεν μας προσφέρει απολύτως τίποτα.

Υπάρχουν λίγα σκευάσματα, τα οποία περιέχουν συγκεκριμένους μύκητες και βακτήρια τα οποία όντως ενισχύουν το μικροβίωμα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν θεραπεία. Φυσικά, πρέπει κανείς να προσέξει τι είδους οργανισμούς περιλαμβάνονται στο σκεύασμα διότι, άλλοι απαιτούνται για τη θεραπεία π.χ της διάρροιας και άλλοι για τη δυσκοιλιότητα.

3. Τα προβιοτικά δεν έχουν πολλές παρενέργειες – και οι έμποροι το γνωρίζουν

Ενώ, όπως προαναφέραμε, τα προβιοτικά είναι άχρηστα στους περισσότερους ανθρώπους, επίσης, είναι και ακίνδυνα για τους περισσότερους ανθρώπους. Ορισμένοι μπορεί να έχουν κάποια συμπτώματα, όπως φούσκωμα, αέρια ή αλλαγές στις εντερικές τους συνήθειες. Ορισμένες ενδείξεις μάς λένε ότι η λήψη προβιοτικών μπορεί να σχετίζεται και με πονοκεφάλους. Όμως αυτές οι παρενέργειες είναι αφενός οι πιο σοβαρές αφετέρου εξαιρετικά σπάνιες.

Κι από τη στιγμή που η ζήτηση είναι τεράστια (η παγκόσμια αγορά προβιοτικών υπολογίζεται σε πάνω από 40 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση), υπάρχουν αρκετοί πρόθυμοι να προσφέρουν το προϊόν, ακόμη κι αν γνωρίζουν ότι δεν έχει καμία ωφέλεια στον οργανισμό.

4. Τα προβιοτικά μπορεί να είναι επικίνδυνα για ανοσοκατασταλμένους ασθενείς

Για μια μικρή ομάδα ατόμων τα προβιοτικά μπορεί να είναι επικίνδυνα. Το ποσοστό αυτό βέβαια είναι μία περίπτωση σε εκατομμύρια. Πρόκειται για άτομα με πολύ αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως:

πάσχοντες από HIV/AIDS
άτομα με ορισμένες κληρονομικές ασθένειες
ασθενείς μετά από μεταμόσχευση ή μετά από θεραπεία για καρκίνο που λαμβάνουν ορισμένους τύπους ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων

5. Συγκεκριμένα προβιοτικά βοηθούν στην αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μία μορφή φλεγμονώδους εντερικής νόσου, η οποία συνοδεύεται από πολύ σοβαρά και δυσάρεστα συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να κατασταλούν με τη λήψη συγκεκριμένων προβιοτικών, τα οποία θα σας συνταγογραφήσει ειδικός γιατρός.

Στην πραγματικότητα η συγκεκριμένη ασθένεια είναι μία από τις ελάχιστες, για την οποία χρειάζεται κανείς να παίρνει προβιοτικά.