Εντερική χλωρίδα, μικροχλωρίδα ή μικροβίωμα καλείται το σύνολο των βακτηρίων που βρίσκονται στο λεπτό και παχύ μας έντερο. Ένας μέσος ενήλικας άνθρωπος έχει στο έντερό του περίπου 100 δισεκατομμύρια βακτήρια, τα οποία ζυγίζουν δύο κιλά.

Η καλή υγεία του ανθρώπου εξαρτάται εν πολλοίς από το πεπτικό σύστημα, και το μικροβίωμα παίζει σημαίνοντα ρόλο ως προς αυτό. Έχει την ιδιότητα να διασπά άπεπτες τροφές, όπως το άμυλο και οι φυτικές ίνες, και έτσι να μας τροφοδοτεί με ενέργεια, να παράγει βιταμίνες και να διασπά τυχόν τοξίνες και φαρμακευτικές ουσίες που περνάνε στον οργανισμό μας, εκπαιδεύοντας έτσι το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Τι είναι το μικροβίωμα και πώς ωφελεί τον ανθρώπινο οργανισμό;

Τα βακτήρια αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο, υπάρχουν παντού στον πλανήτη και έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά ως προς τη διατροφή τους, το επίπεδο τοξικότητας και τη χρησιμότητά τους ή μη για την ανθρώπινη υγεία. Υπάρχουν πολλά είδη βακτηρίων, και η έρευνα ως προς την κατηγοριοποίηση και τη μελέτη των λειτουργιών κάθε ομάδας βρίσκεται σε εξέλιξη.

Διαφορετικές ομάδες παράγουν διαφορετικές ουσίες: οξέα, αέρια, λίπη, κ.λπ. Κάποια βακτήρια ευθύνονται για τη διάρροια και κάποια για τις διάφορες οσμές του ανθρώπινου σώματος. Διαφορετικά βακτήρια βρίσκονται στο λεπτό έντερο και διαφορετικά εντοπίζονται στο παχύ έντερο.

Υπάρχουν επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι το μικροβίωμα θα πρέπει να εξετάζεται και να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστό όργανο του ανθρώπινου σώματος, όπως είναι αντίστοιχα το ήπαρ, οι νεφροί κ.ο.κ. Κι αυτό διότι το μικροβίωμα αποτελείται από μεγάλο αριθμό κυττάρων, αναπτύσσεται παράλληλα με την ανάπτυξη των υπολοίπων οργάνων ενός ανθρώπινου οργανισμού, επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες για το σώμα και επικοινωνεί με τα υπόλοιπα όργανα. Δεν συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες με τη θεώρηση του μικροβιώματος ως οργάνου, ωστόσο, είναι αλήθεια ότι έχει συμπεριφορά οργάνου.

Μπορούν τα βακτήρια να προκαλέσουν προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία;

Τα βακτήρια, στη μεγάλη τους πλειονότητα είναι αβλαβή, και συχνά πολύ χρήσιμα για την υγεία του ανθρώπου καθώς συμβάλλουν στην εύρυθμη λειτουργία του μεταβολισμού, την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τις τροφές, την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την άμυνα ενάντια σε ιούς, παθογόνους μικροοργανισμούς και αρρώστιες.

Προβλήματα για την ανθρώπινη υγεία δημιουργούνται όταν παρατηρηθεί ανισορροπία μεταξύ των φιλικών για τον οργανισμό βακτηρίων σε σχέση με τα παθογόνα που βρίσκονται στον οργανισμό. Σε άτομα που υποφέρουν από παχυσαρκία, κατάθλιψη, νευροπάθειες, πεπτικά προβλήματα κ.λπ, έχουν παρατηρηθεί διαφορετικές αναλογίες εντερικών βακτηρίων σε σχέση με άτομα που δεν έχουν αντίστοιχα προβλήματα υγείας- μια σαφής απόδειξη του σημαντικότατου ρόλου της εντερικής μικροχλωρίδας στην καλή λειτουργία του οργανισμού.

Η ισορροπία αυτή μπορεί να επηρεαστεί από διάφορες αιτίες, όπως:

• άγχος και στρεσογόνες περίοδοι στη ζωή του ατόμου

• κατανάλωση οξεοποιητικών και επεξεργασμένων τροφών (σάκχαρα, κορεσμένα λιπαρά, ραφιναρισμένα άλευρα, τηγανιτά κ.ά)

• χρόνιες ασθένειες του εντέρου

• έκθεση σε τοξίνες και σε περιβαλλοντική ρύπανση

• αστική μόλυνση

• ορισμένα ήδη φαρμάκων (π.χ αντιβίωση)

Πώς τα αντιβιοτικά επηρεάζουν το μικροβίωμα;

Η χώρα μας έχει κατακτήσει εδώ και χρόνια μια αρνητική πρωτιά ως προς την κατανάλωση αντιβιοτικών φαρμάκων. Η χρήση μεγάλου αριθμού αντιβιοτικών έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή αδιακρίτως τόσο των παθογόνων μικροοργανισμών όσο και των φιλικών προς τον οργανισμό βακτηρίων, τα οποία αποτελούν τη φυσική άμυνα του οργανισμού μας. Ακόμη κι όταν τα βακτήρια αυτά δεν καταστρέφονται εντελώς, τα αντιβιοτικά παρεμποδίζουν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό τους, με αρνητικά αποτελέσματα για τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος και του μεταβολισμού.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να απαγορευτεί εντελώς η λήψη αντιβιώσεων, αλλά ότι αυτή πρέπει να γίνεται με φειδώ, λελογισμένα, και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού. Στόχος είναι να καταπολεμηθούν τα παθογόνα με τη μικρότερη δυνατή βλάβη στα φιλικά βακτήρια. Διότι εάν ο αριθμός των φιλικών βακτηρίων μειωθεί κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των παθογόνων μικροοργανισμών στο σώμα μας, την αύξηση της τοξικότητας του εντέρου, και σε δυσάρεστες καταστάσεις, όπως:

• αέρια και φουσκώματα

• δυσκοιλιότητα

• διάρροια

• σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

• σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου

• καντιντίαση

Πώς μπορούμε να προλάβουμε την καταστροφή της εντερικής χλωρίδας;

Εφόσον δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων, πρέπει, ταυτόχρονα και παράλληλα, να υποστηρίξουμε τη χλωρίδα του εντέρου μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής, που θα περιλαμβάνει:

• φρούτα και λαχανικά

• όσπρια

• γιαούρτι (ζωντανό, όχι επιδόρπια)

• κεφίρ, αριάνι, ξινόγαλο

• ώριμα τυριά

• προϊόντα ζύμης ολικής άλεσης

• ελιές και ελαιόλαδο

• τουρσιά και πίκλες

• τόφου

• λιπαρά ψάρια

Οι συγκεκριμένες τροφές καλό είναι να βρίσκονται στο τραπέζι μας όχι μόνο κατά τη διάρκεια λήψης της αντιβίωσης αλλά συνεχώς, σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα, ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει και κάποια συμπληρώματα προβιοτικών (ίσως συνδυασμένα και με πρεβιοτικά), τα οποία έχουν την ιδιότητα να «εποικούν» σε διάφορα σημεία του γαστρεντερικού σωλήνα πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι τα προβιοτικά που λαμβάνουμε μέσα από τις τροφές.